Dat er nood is aan een maatschappelijk kanteldroomscenario in Vlaanderen blijkt uit onderstaande tabel met Indicatoren van tevredenheid op het werk (op een schaal van 100) in Vlaanderen:

BRON: ESS voor Vlaanderen en het gemiddelde van 30 Europese landen

Het is glashelder: we halen veel te weinig voldoening uit wat we doen.

Dat wist ik ook zonder bovenstaande tabel. Dagelijks begeleid ik als Kantelaar immers mensen die willen kantelen naar een leven waarin ze meer zingeving en voldoening willen. Vaak ontstaat dat verlangen naar aanleiding van een professioneel of persoonlijk kantelpunt in hun leven, genre herstellen van een ernstige ziekte, burn-out, ontslag, midlife-update, empty-nest syndroom, pensioen in zicht. Soms ook naar aanleiding van een maatschappelijk kantelpunt, zoals de bankencrisis, 9/11 en, in 2020: de coronapauze.

Van kanteldroomscenario als individu of bedrijf...

Als individu kan je werken aan meer voldoening door het volgen van individuele levensloopbaancoaching. En het  wordt nog veel krachtiger als ook het bedrijf of de organisatie waarvoor je werkt investeert in een waardengerichte organisatiecultuur. Als jouw individuele waarden weerspiegeld worden in wat je opdrachtgever neerzet in de wereld, geeft dat ontzettend veel voldoening.

...naar kanteldroomscenario als regio

Maar stel je nu eens voor dat we het nog wat ambitieuzer zouden aanpakken en als regio Vlaanderen tegemoet willen komen aan het onderhuids verlangen om ons als mens zo volledig mogelijk te ontplooien: dat is waartoe dit hoopvol essay inspireert.

Ja, jij kan wel het verschil maken!

Als individu kan je wel degelijk het verschil maken: als eerder cynisch volk vergeten we te gemakkelijk dat ons economische gewicht tijdens ons leven gemiddeld maar liefst 2,7 miljoen euro bedraagt! Door bewuste(re) keuzes te maken, je stem te gebruiken, heb je impact:

• Koop NIET bij bedrijven die mensen uitbuiten, hier, of elders in de wereld.
• Koop GEEN producten die niet geproduceerd worden met respect voor mens, dier en planeet.
• Koop wel bij lokale bedrijven die belasting betalen en respectvol omgaan met medewerkers, grondstoffen en hun omgeving. Ook als die niet de goedkoopste op de markt zijn! Goedkoop = heel vaak duurkoop omdat de kosten voor de maatschappij niet in rekening worden gebracht. En 'de maatschappij', dat zijn wij!
• Consumeer minder en beter.
• Denk 5 x na voor je je verplaatst: is die verplaatsing noodzakelijk en kies je wel het beste vervoermiddel?
• Wordt je duurzaam gelukkig van datgene waar jij geld of tijd spendeert? Of is het eerder een vluchtmiddel om een lastige emotie te onderdrukken, zoals verveling, of jezelf niet erkend, niet geliefd voelen?

Om te kunnen slagen, moet verandering vooruitgang zijn en moet ze gedragen zijn door alle burgers. Een top-down aanpak alleen werkt niet.

De grootsheid van een samenleving zit immers in de ambitie van de mensen, de ambitie om samen een betere toekomst te maken. Welnu, laat ons dan ambitieus zijn, in een streven om met meer zelfvertrouwen de rest van de wereld tegemoet te treden, meer te genieten van onze talenten en ons technologisch vernuft!

Jonathan Holslag in het essay Vlaanderen 2055

Daar kan niemand tegen zijn... Maar hoe doen we dat dan terwijl er wel degelijk behoorlijke uitdagingen in onze maatschappij te tackelen zijn?

Eerst de weg naar binnen...

Laten we starten met introspectie. Volgende vragen waartoe Jonathan zijn lezers op pagina 29 uitnodigt, komen niet toevallig ook ruimschoots aan bod tijdens individuele kantelcoachingstrajecten:

• Wie ben ik?
• Hoe kan ik elke dag mijn veelzijdigheid inzetten?
• Hoe wordt mijn lichaam gevoed en beschermd, mijn verstand gestimuleerd, hoe worden mijn handen uitgedaagd om er inspanningen mee te leveren?
• Hoe word ik creatief aangemoedigd en geïnspireerd?
• Welke plek krijgt schoonheid in mijn leven?

Deze vorm van introspectie over normen en waarden, met aandacht voor zowel hoofd, hart, handen en ziel is zinvol en nodig. Zeker op een kantelpunt in je leven heb je hier baat bij. Om vervolgens aan outrospectie te kunnen doen, je open te stellen voor anderen en hun behoeften. Je bent immers pas klaar om verbinding te maken met de rest van de wereld op het moment dat je jezelf voldoende kent en waardeert.

Als ik niet aan mezelf denk, wie zal er dan aan mij denken?

Als ik alleen maar aan mezelf denk, waarom besta ik dan?

Maxim Gorki - Russisch schrijver

...dan de weg naar buiten

Holslag formuleert 10 grote regionale ambities die geluk dichterbij kunnen brengen:

1. Veiligheid
2. Welvaart
3. Duurzaamheid
4. Productiviteit
5. Efficiënte overheid
6. Gezamenlijke doelen die leiden tot solidariteit en positieve wederkerigheid
7. Ondernemende samenleving
8. Kennis en innovatie ten dienste van de mens
9. Vlaanderen = aantrekkelijke regio
10. Cultuur en kunst zijn prominent aanwezig

Niet toevallig hoor ik deze elementen ook geregeld tijdens individuele gesprekken naar boven komen.

Mensen die opgebrand zijn bijvoorbeeld, ervaren veel baat door tijdens hun herstelproces bewust tijd te maken om in de natuur te zijn, om actief met kunst en cultuur aan de slag te gaan.

Jonathan pleit hierbij om echt egoïstisch te zijn en te streven naar een zo volledig mogelijk leven, een vol leven met succes op materieel vlak, maar ook op vlak van gezondheid, vriendschap en schoonheid en de plezierige ervaring dat we als mens toch verdomd intrigerende wezens zijn.

Jonathan Holslag in het essay Vlaanderen 2055

Het model dat de schrijver voorstelt om tot groei op mensenmaat te komen, is krachtig in al zijn eenvoud. Omdat het de menselijke waarden achter de financiële waarde herontdekt en de vooruitgang ten dienste van de mens stelt:

Vlaanderen 2055: een model voor groei door Jonathan Holslag

Uiteraard is de schrijver niet blind voor belangrijke uitdagingen waarvoor hij originele oplossingen biedt, gaande van het herstellen van ons zelfvertrouwen als antwoord op het heersende conservatisme, cynisme en sarcasme, tot en met het decentraliseren van grote naar middelgrote steden met in het centrum gelukkige, betrokken, ondernemende bewoners.

Het klinkt mij als muziek in de oren want ook ik voer als innerpreneur een vurig pleidooi voor meer bevlogenheid en betrokkenheid en ben ervan overtuigd dat de oplossingen die de schrijver aandraagt voor de juiste context zorgen.

Basiskansen in plaats van een basisinkomen

Het hoofdstuk over het belang van het voorzien van basiskansen ten voordele van het invoeren van een basisinkomen roept op om ambitieuzer te zijn dan iedereen ‘slechts’ van een basisinkomen te voorzien. De schrijver wijst zijn lezers op de risico’s die verbonden zijn aan het eenvoudig uitdelen van geld in een economie die gericht is op competitiviteit en ‘overleven’: dat kan ook de zin voor initiatief fnuiken en garandeert niet dat mensen dat geld duurzaam zullen investeren of spenderen.

Ondernemerschap dat groeit vanuit schaarste, is immers van een heel andere orde dan ondernemerschap en initiatief dat groeit uit een kansrijke context waarin innovatie wordt aangemoedigd en ontstaat. Mensen moeten volgens hem geprikkeld worden om voor en met hun inkomen de juiste dingen te doen.

Willen we zoveel mogelijk mensen de mogelijkheid bieden om op waardige wijze in hun behoeften te kunnen voorzien, ondermeer door te voorzien in de behoeften van anderen, dan moeten we streven naar een solidaire economie die kansrijk is, zodat parameters als zekerheid en comfort gegarandeerd zijn, maar ook parameters als schoonheid en zelfontplooiing.

Jonathan Holslag in het essay Vlaanderen 2055

Inzetten op 4 grote sectoren in 2055

Holslag gelooft dus net als ik in het belang van een bezielde maatschappij om ongelijkheid en kansarmoede te voorkomen. 4 grote sectoren van de economie in het kanteldroomscenario voor 2055 zijn volgens de schrijver:

1. Industrie en landbouw
2. Bouw
3. Onderwijs
4. Gezondheidszorg

en hij schetst aan de hand van heel concrete voorbeelden een prachtig kanteldroomscenario dat menig betrokken en bevlogen medemens zal doen glimlachen, hopen en - zo was het alleszins in mijn geval - zich de vraag doet stellen: hoe kan ik hiermee aan de slag, liefst vandaag nog?

De schrijver anticipeert trouwens wel op jouw mogelijke ‘ja maar’s, meer bepaald in het voorlaatste hoofdstuk waarin hij topics als oprukkend nationalisme, zin of onzin van de democratie en de vrije markt, vooruitgangsoptimisme en de rol van cultuur aan bod laat komen.

Kopen dat essay!

Dat een gewaardeerd en gerenommeerd academicus zich de moeite getroost om zo'n hoopvol werk op zo'n laagdrempelige wijze in de wereld te zetten, verdient op zich applaus, want in academische kringen durft men daar wel eens de neus voor ophalen. Applaus alleen is echter niet voldoende: iedereen is betrokken partij in dit verhaal. Dit mag niemand koud laten, jou ook niet.

Daarom: doe jezelf een plezier, koop dit essay, het vergt een investering van slechts €9,95, het leest vlot, met z'n 115 pagina's + bijlagen. Laat je erdoor inspireren, ontroeren, put er hoop uit en stel jezelf de vraag met welke ideeën jij in jouw buurt, in jouw leven aan de slag kan. Praat met anderen over hoe we kunnen kantelen als regio zodat dit kanteldroomscenario voor Vlaanderen niet enkel een droom blijft. 

Dankzij de Coronacrisis in 2020 is dit essay immers actueler dan ooit...